IES XELMÍREZ I                                                          CADERNO DE BITÁCORA

CLUB DE LECTURA                                                       PALABRAS  COM PARTIDAS

Xoves, 23 de abril de 2015

Para moitos/as de nós, o club de lectura é un momento de encontro con novos/as amigos/as, un momento para evadirnos do cotián, poder compartir as nosas emocións e sentimentos a través da lectura, e por iso sempre agardamos con moita impaciencia o día da seguinte reunión. Non obstante, este mes tivemos que esperar un pouco máis do previsto xa que, un feliz acontecemento acaecido cara á metade do mes, fíxonos pospoñer a reunión no día sinalado. Aínda que un dito popular di "o que espera, desespera", a devandita espera non nos fixo caer no desespero,  e estamos cheos/as de alegría e emoción pola chegada a este mundo, baixo o primeiro signo do zodíaco e iluminada por unha lúa minguante que brillaba esa noite no firmamento, dunha pequena e fermosa flor de primavera que  encheu de orgullo e felicidade a unha das nosas lectoras, alguén que, por cariño, proximidade e amizade, nos contaxia a todos/as destes momentos tan doces e felices. Dende este humilde caderno de bitácora, querida Amara, queremos darche a benvida a este mundo de lectura cheo de historias, aventuras, contos... que estamos seguros/as che contarán cada noite. Calquera momento é bo para ler, calquera momento é bo para soñar; viaxarás a lugares afastados nunca imaxinados… Pero, sobre todo, desexámosche que, ao longo da túa vida, te contaxies co pracer da lectura e que, ao igual que nos sucedeu a nós un día, goces con novas palabras compartidas.

Seguimos con celebracións xa que hoxe é 23 de abril, data na que se celebra o Día Mundial do Libro. En todas as cidades de España xorden  actividades literarias. É un día simbólico para a literatura mundial xa neste día de 1616 faleceron Cervantes, Shakespeare e Inca Garcilaso de la Vega. Réndese unha homenaxe ao libro e os seus autores e anímase, en particular aos máis novos, a descubrir o pracer da lectura.

Tamén nós, e como colofón ao día de hoxe, contamos coa presenza dun personaxe, moi coñecido pola maioría dos/as alí presentes. que ás veces nos visita no club de lectura como lector e outras veces, como nesta ocasión, como escritor; falamos de Manuel Portas, co que comentaremos a súa última novela Amor en alpargatas.

Comeza Loli cun pequeno percorrido sobre as novelas que leva escritas Portas -catro en cinco anos, unha carreira veloz para a súa curta traxectoria literaria. No ano 2010 deuse a coñecer con Denso recendo a salgado, ao ano seguinte publicou Un dedo manchado de tinta e en 2013 Faneca brava. A historia que hoxe nos reúne, “Amor en alpargatas”, é a súa cuarta novela. Loli confesa que, como amiga de confianza, ten o privilexio de ler as novelas moito antes de seren publicadas. Gústanlle, das súas historias, os retratos que fai dos personaxes, persoas próximas que forman parte das nosas vidas, coma a avoa, o libreiro... e como expresa os seus sentimentos, e está segura de que a forma de describir esas sensacións é consecuencia do dominio que ten  Portas da lingua e de que sempre foi un gran amante da lectura.

Aínda que Manuel Portas quere deixar claro que este libro non é unha novela sobre política, a política está presente. Non pode deixar de reflectir, como ex-militante do Bloque, os problemas e a experiencia dunha xeración dentro dese nacionalismo dez anos por diante da súa época. Pode que esa etapa quedase atrás, pero ao oír  contar, a el e a Xosé Ramón, historias e anécdotas daquela época, queda patente que cada etapa da nosa vida sempre deixa pegada dunha forma ou outra, e que, ao final, se facemos balance do vivido, como fai o protagonista durante a narración, o pasado déixanos ensinanzas, boas ou malas, e está nas nosas mans rectificar ou loitar por non volver cometer os mesmos erros. Á hora de comprar un libro, moitas das veces  facémolo atraídos polo título ou a portada. Consideramos que é unha parte a ter en conta no conxunto do libro e por iso preguntamos ao autor, por que a elección dese título e desa portada? Manuel Portas está de acordo en que o título é unha parte moi importante do libro, que debe ter un efecto reclamo, e, de feito, o primeiro título que tiña para esta novela non era este co que ao final se publicou. Con Amor en alpargatas quixo deixar constancia dun amor doméstico, sen grandes estridencias, un amor máis popular, un amor de todos os días. Na portada aparecen dúas alpargatas e Fernanda fainos observar os debuxos que forman as súas aberturas: dous corazóns, o que quizais sexa unha casualidade ou quizais o preludio das historias que se desenvolven ao longo da novela.   Fernanda di que ela fixo unha lectura do libro baseada nas diferentes etapas da vida amorosa de Senén: o amor á súa avoa, o amor ás súas mulleres, o amor aos seus fillos. Ana cre que o primeiro amor que demostrou Senén foi á lectura, e, de feito, a súa avoa sempre llo estaba a recriminar:” Vaste volver tolo de tanto ler, dille a avoa cando entra na cociña secando as mans co mandil….Non poderías ir como os outros rapaces enredar un pouco por aí? Sempre na casa…Claro que prefire a lectura. Non vai preferir. Coas novelas non ten que andar ás pelexas como lle pasa cos outros rillotes, sempre de galos no poleiro cando están diante das rapazas..”  Portas confirma, efectivamente, que non hai unha historia de amor única e engade un amor máis, o amor de Senén cara ao idioma. Delia e Gloria, séntense identificadas cos momentos vividos por Senén durante aqueles anos nos que se podía sufrir agresividade lingüística se utilizabas o galego como idioma para expresarte: “Recorda o pánico a primeira vez que o mandaron saír á palestra, para dar a lección… Os nervios tupíanlle as palabras na boca. Estaba tan angustiado que lle saía o galego ao comezo de cada oración, e aquel profesor, corrixíao, perdoándolle a vida, humillándoo, que non usara o dialecto, “que para andar con las vacas sí, pero que allí no”. “Los que venís del monte necesitaríais un año de transición antes de entrar en el instituto, para desbravaros.” Os mozos de hoxe en día cando escoitan estas historias non dan crédito, parécenlles doutro mundo, moi lonxe das súas vivencias. Aínda temos un compromiso coa nosa lingua e debemos seguir loitando para que non desapareza, pero sempre dentro da tolerancia: facer unha defensa do galego non implica que non poida coexistir coas demais linguas.  Que tipo de amor baralla o autor nesta novela? Portas di que a vida, no que a relacións amorosas se refire, é complexa para que sexa branca ou negra. A novela comeza dende o final da vida do personaxe masculino, dende o seu enterro. Senén non é unha persoa de acción, deixa que as cousas flúan, ten un xeito moi propio de pensar, é unha persoa introspectiva, desilusionada pola vida e por iso, aínda sendo o personaxe principal da novela, deixa o protagonismo ás dúas historias de amor vividas, primeiro con Lucía e despois con Sara. Dúas mulleres diferentes no amor, pero, nunha delas, Portas quixo mostrar un cambio progresivo dende o principio da novela ata o final. Lucía sempre foi a máis dependente emocionalmente de Senén, e, primeiro, énchese de desexo de vinganza e de odio, e aproveita o seu despeito amoroso para destruír a Senén. Ao longo da novela e xa no final, no cemiterio, reflexiona e chega a pensar que “quizais aquela suposta xenreira que sentira por Sara só fose unha coartada necesaria que lle servise para xustificar a súa propia obsesión, a paranoia de buscar alguén responsable do seu desamor, alguén que non fose o propio Senén. Mesmo, nese momento, estaba decidida a chorar con ela, ao seu carón, á súa par”. Preguntámoslle a Portas se foi máis complexo o proceso creativo de Amor en alpargatas, que o das súas anteriores novelas. Manuel coméntanos que cada libro ten un proceso parecido pero diferente ao mesmo tempo. Xogas co texto, as ideas veñen e van, hai que facer e desfacer. Non hai unha técnica concreta, é  un  latexo,  un  instinto  que nace ante unha idea, que ás veces tes que combinar segundo as situacións que están a suceder. Ponnos como exemplo a carta que o fillo, Xián, lle envía ao seu pai dende o cárcere: en principio ía ser un diálogo entre os pais e ao final converteuse nun monólogo. Que pasaría se as dúas mulleres chegasen a xuntarse?  Portas deixa nesta novela o final aberto, a xuízo de cada lector. É unha novela escrita en estilo directo, cunhas historias nas que podemos ver xente corrente, da rúa, e que poderían ser verídicas. Amor en alpargatas gustounos, e gozamos con ela. É unha obra de moi doada lectura e que pode chegar a lectores/as de todas as idades. Agradecemos a Portas que compartise unha tarde máis connosco e esperamos poder volver gozar pronto con algunha dás súas novas historias. Tamén traiamos para esta tarde a novela de Javier Marías, Así empieza lo malo, unha obra que chegaba a nós con boa crítica pero que non logrou meternos na historia que contaba: “ Juan de Vere acaba de finalizar os seus estudos e encontra o seu primeiro emprego como secretario persoal de Eduardo Muriel, un antano exitoso director de cine, no Madrid de 1980. O seu traballo permítelle entrar na privacidade da casa familiar e ser espectador da misteriosa desdita conxugal entre Muriel e a súa esposa Beatriz. Un pasado oculto de cuxas consecuencias o presente está preso...” Para os poucos/as que chegamos a lela, dende o principio ao fin, esperando un desenlace moi diferente ao que ao final se desata, o segredo de antano que Beatriz desvela nun ataque de rabia ao seu marido, polo que non será perdoada en vida e terá que pagar con amargura ata a súa morte, non deixa de ser un pouco defraudador para esta novela tan espesa e da que nos sobraría case a metade das páxinas. Finalizamos unha tarde máis, non sen antes pasar á firma de líbros de Portas, e, como xa se é costume, pedirlle que nos propoña as próximas lecturas do club. As escollidas esta vez son: El orden alfabético, de Juan J. Millás e Dime algo sucio, de Diego Ameixeiras. Felices Lecturas!!!