Pola esperanza do mañá
sacrificamos o hoxe,
con
todo a felicidade sempre está no agora.
(Jiddu Krishnamurti)
Xoves, 19 de maio de
2016
|
Despois da
anterior xuntanza que tanta emoción e alegría nos causou, hoxe atopámonos de
novo ante as andadas de dúas novelas que
quizais teñan en común dous principios moi importantes para a vida dos seus
protagonistas: a esperanza e a memoria. A primeira delas, El Bar de las Grandes Esperanzas, de J.R. Moehringer, convídanos a percorrer a
vida dun neno até que se converte en home e, a segunda, Deus sentado nun sillón azúl, de Carlos
Casares, lévanos ao día a día dun home que
é observado a través dunha xanela
por unha muller con quen mantivo
unha relación de amor no pasado.
Cando
propoñemos as novelas para ler cada mes moitas veces facémolo porque coñecemos o autor por outras lecturas, porque nolo recomenda un amigo/a, polas críticas
que ten e mesmo pola portada . A cantos/as de nós non nos atraeu a portada dunha novela ou mesmo, con só mirala, sufrimos rexeitamento?, seguramente
en máis dunha ocasión. A simple mirada
cara a unha portada pódenos dar a coñecer unha historia que quizais polo tema
que aborda ou autor non a elixiríamos.
Por iso sempre preguntamos aos escritores que nos visitan neste club de lectura,
con algunha das súas obras, por que elixiron esa e non outra portada para o seu
libro. Todo depende, está claro, da historia que se vaia contar ou mesmo ao
público a quen vaia dirixida. Cando un libro sae publicado actívase un
protocolo para darlle a máxima acollida entre o público e a portada do mesmo
xoga un papel moi importante para facer que nos fixemos ou non nel. Por iso
Loli, hoxe, tráenos unha curiosa coincidencia coa portada da primeira lectura que
propuxemos : El bar de las grandes esperanzas, de J.R. Moehringer, chamoulle a atención
desde un principio por lembrarlle á doutro libro, O pantano das bolboretas.
A verdade é que se observamos ambas, podemos sacar certas similitudes, quizais
con dita portadas ambos os autores queríannos deixar claro desde un principio
que as historias que se desenvolvían no seu interior tiñan como protagonista a
vida duns nenos marcados polo seu pasado.
Seguramente se buscamos atoparemos moitas outras obras nas que a súa carta de presentación teña parecido; esperamos que non se lle esgote a imaxinación a quen elixe as portadas dos libros aínda que moitos/as de nós preferimos que nos enganen co envoltorio e nos sorprendan polo contido.
 |
Desta
primeira lectura ante todo dicir que
se trata dun relato autobiográfico, polo que ao contar a historia desde a
infancia do protagonista ata que se converte en home , é inevitable que os
sentimentos afloren. Non debe ser nada fácil para un escritor retratar a súa
vida públicamente, e menos cando a
mesma non foi un camiño de rosas, durante a cal viviu algunha que outra
situación espiñenta. Relátanos a súa vida sen tapuzos, os seus defectos e
virtudes, os seus logros e as súas
derrotas, non trata de esconder nada e déixanos que cheguemos ata o seu
interior, o que é de agradecer.
|
Desde o principio da novela, a procura do pai,
que os abandonou a el e á súa nai, marca a necesidade de refuxiarse no bar para
estar con eses homes que suplan a ausencia paterna: “No meu caso, a miña lista de necesidades era longa. Fillo único,
abandonado polo meu pai, necesitaba unha familia, un fogar. E homes. Sobre todo
homes. Necesitábaos para que me servisen de mentores, de heroes, de modelos, e
como unha especie de contrapeso masculino da miña nai, a miña avoa, a miña tía
e as cinco primas coas que vivía. O bar proporcionábame a todos os homes que
necesitaba, máis dous ou tres que non me facían ningunha falta.”. (páx. 10)
A
sensación que nos dá cando empezamos a ler no primeiro capítulo é nun final
nada bo: como o protagonista refúxiase cada noite no bar, de nome Dickens, situado no
corazón da pequena poboación de Manhasset y rebautizado posteriormente co nome de Publicans, observando a
eses homes e mulleres de todos os estratos da sociedade, lévanos a pensar en
cómo pode acabar a vida dun neno cuxo referente é o día a día nun bar tendo
en conta que vive nunha casa caótica
cunha nai sempre cansa, uns avós tristes e o tío Charlie, quen
traballa no bar, cunha vida turbia
dedicada ás apostas e débedas. Non é a mellor educación desexada para un neno
que ha de criarse case só.
|
 |
“Un vello bebedor de bourbon díxome unha vez que a
vida era sempre cuestión de montañas e de covas: montañas que debemos escalar e
covas nas que escondernos cando non somos capaces de enfrontarnos ás nosas
montañas. Para mín, o bar foi as dúas cousas: a miña cova máis recóndita, a
miña montaña máis perigosa”. (páx. 18)
Aínda
que tenta en varias ocasións atopar ao seu pai, os adultos que viven con el
queren protexerlle finxindo que non existe. A súa avoa mesmo se nega a
chamarlle polo seu nome, se non que lle chama A Voz, xa que o pai de JR é un Dj
na radio e cada vez que o oían na súa casa, cambiaban de emisora e mesmo
chegaban a esconder a radio. Con todo para o neno, rodeado de mulleres, e de
dous homes distantes, A Voz sentía como a súa única conexión co mundo
masculino.
Cada capítulo do
libro está dedicado a un dos personaxes que compoñen o libro e cada un coa súa
historia pon o seu granito de area, incluso o bar ten un capítulo propio e é
quizais o protagonista central desta vida novelada, como deixa constancia
Antonio. Observamos como vai crecendo o protagonista, desde que vai á escola
ata que chega á universidade; a súa familia, os seus primeiros amores, a súa
primeira bebedeira, o seu primeiro traballo, unha vida marcada pola procura
constante da felicidade e de superación.
Son moitos os
protagonistas desta historia e todos teñen algo especial que contar pero
quizais haxa dous personaxes máis peculiares que os demais, Bill e Bud, libreros raros e algo excéntricos, que levan
unha librería dunha forma un tanto estraña e que contribúen a que JR poida ler
e amar os libros. Xa anteriormente no
soto da casa dos seus avós descubrira, abandonados durante xeracións da súa
familia e amontoados en caixas, maletas e baúis, unha chea de libros. A súa nai
desde pequeno ensináralle a ler usando unhas cartas moi bonitas que compraba
por correspondencia, polo que no momento do achado de todos eses libros
rexurdiu de novo aquel amor pola lectura. “As
palabras axudábanme mesmo a organizar aos meus pais. A miña nai era a palabra
impresa: tanxible, presente, real; mentres que o meu pai era a palabra falada:
invisible, efémera, convertida ao instante en memoria. Había algo reconfortante
naquela simetría ríxida”. (pág. 79)
Ao final do
libro o escritor dáse conta de que todas as cousas que buscaba ao principio da
novela e que asociaba á masculinidad tivéraas sempre presentes na súa nai e por
primeira vez púidoas expresar con palabras: “Toda
a miña procura, todo ese anhelo meu por desvelar o segredo de ser un bo home, e
o único que tiña que facer era seguir o exemplo dunha muller moi boa.”(páx. 428),
Valoración: 4/5
 |
A
obra, Deus sentado nun sillón azul, de
Carlos Casares, introdúcenos a través dun narrador omnisciente nunha
historia con triángulo amoroso onde o
máis forte considérase con dereito a domina ao máis débil e onde a violencia
física e verbal parece que están xustificadas, nese período que vai ao longo dos anos trinta
ata despois da Segunda Guerra Mundial.
Unha muller vai relatando, coma se estivese no palco dun teatro, as escenas que van
sucedendo detrás da fiestra do salón da casa de en fronte, cheo de recordos e
onde vive ese Deus, agora no ocaso, sentado na cadeira de brazos azul, e co
que compartiu no pasado momentos íntimos. Recuerda ese triángulo amoroso entre
él, su esposa Mariana y ella Non entende como estando máis próximo intelectualmente
falando a él, elixiu con todo a Mariana como esposa, unha muller máis
tradicional.
|
Hai ao longo da
novela moitos momentos de flash-blacks, o pasado e o presente crúzanse durante a narración, para situarnos con maior precisión na historia dos protagonistas.
Podemos dicir que se trata dunha novela de amor-odio, como se pode amar a unha
persoa que non parece ter o menor reparo en xustificar a violencia, a guerra… hai un episodio durante unha corrida de
touros na Coruña que a ela déixaa perplexa ante a reacción que ten él ante os
acontecementos que acababan de suceder. “Cando
ela o observou a el sorrindo ante un espectáculo tan brutal, fascinado porlo
ritmo crispado do griterío, sentiu que os ollos se lle enchían de bágoas e xa
non puido ver o resto da corrida”.(páx.162)
Ela mesma coa
súa rebeldía provocaba que el a insultase e agredise fisicamente: “Unha resistencia firme, motivada máis pola
rabia que pola terquidade, mantívoa cravada no asento… El volveuse sentar, pero
sen poder conter apenas unha indignación que o levaba a facer movementos
incontrolados e que mantiña todo o seu corpo nunha tensión que nos ollos
adquiría o ton escuro dunha tronada a punto de estalar. Pousou a man dereita
sobre o antebrazo esquerdo dela e agarrouna con tanta forza que lle arrincou un
berro de dor. Falando entre os dentes, coas mandíbulas apretadas díxolle que
ela era un ser vulgar atrapada na miseria dun racionalismo estúpido, incapaz de
comprender os misterios do espírito.” (páx.
164)
Pero a pesar destes acontecementos e escenas de
tensión vividos xuntos no pasado, ela segue namorada del e non logra quitarse
de encima ese sentimento de melancolía que agora lle provoca velo sentado na
cadeira de brazos azul, encorvado, coa mirada perdida, vendo como o abandono e
o deixamento apodéranse del. Ese home que se presentaba tan altivo, soberbio e
déspota ante os demais, esperando un final que imos intuíndo ao longo da novela.
“O que queda no sillón é un corpo
encollido, dobrado sobre os xeonllos. Visto desde a outra beira da rúa, desde a
parte do aquí do ventanal, parece un corpo insignificante, un pequeno vulto de
carne non meirande que un can. Nese instante, Mariana abrázase a el e empeza a
chorar.”(páx. 273)
Valoración: 3/5
Achégase o verán e xa imos pensando nas lecturas que nos esperan durante estas vacacións, de momento deixámosvos para o peche deste curso coas seguintes,
Ningún comentario:
Publicar un comentario